5.7. Środowiska graficzne

5.7.1.1. O GNOME

GNOME jest przyjaznym użytkownikowi środowiskiem graficznym, umożliwiającym łatwą konfigurację i proste korzystanie z komputera. GNOME posiada panel (do uruchamiania aplikacji i wyświetlania ich statusu), puplit (gdzie można umieszczać dane i aplikacje), zestaw standardowych narzędzi biurowych i aplikacji oraz zestaw pewnych konwencji ułatwiających współpracę miedzy aplikacjami i zachowanie wzajemnej spójności. Użytkownicy innych systemów operacyjnych powinni czuć się jak w domu korzystając z potężnego środowiska graficznego dostarczanego przez GNOME. Więcej informacji odnośnie środowiska GNOME we FreeBSD dostępnych jest na stronie WWW projektu FreeBSD GNOME Project. Strona ta zawiera również w miarę zrozumiałe FAQ traktujące o instalacji, konfiguracji i zarządzaniu GNOME.

5.7.1.2. Instalacja GNOME

Najprostszym sposobem instalacji GNOME jest poprzez menu “Desktop Configuration” w trakcie instalacji FreeBSD, co omawia Sekcja 2.9.13 rozdziału  2. Możliwa jest również instalacja z pakietu bądź kolekcji portów:

By zainstalować pakiet GNOME z sieci, wystarczy wpisać:

# pkg_add -r gnome2

By skompilować GNOME ze źródeł najlepiej jest skorzystać z portu:

# cd /usr/ports/x11/gnome2
# make install clean

Mając już zainstalowanego GNOME musimy poinformować serwer X, by uruchamiał właśnie jego w miejsce domyślnego menedżera okien.

Najprostszą metodą uruchomienia GNOME jest wykorzystanie GDM - menedżera pulpitów GNOME (ang. GNOME Display Manager). GDM jest instalowany jako część środowiska GNOME, jednakże jest on domyślnie wyłączony. By go włączyć, należy dodać wiersz gdm_enable="YES" do pliku /etc/rc.conf. Po ponownym uruchomieniu systemu, GNOME zostanie automatycznie włączony zaraz po zalogowaniu się -- nie wymagana jest dodatkowa konfiguracja.

Oczywiście, GNOME można uruchomić również bezpośrednio z linii poleceń poprawnie konfigurując plik .xinitrc w katalogu domowym. Jeśli plik ten już istnieje wystarczy zastąpić wiersz odpowiadający za uruchomienie aktualnego menedżera okien na wiersz uruchamiający /usr/X11R6/bin/gnome-session. Jeśli w pliku nie dokonywaliśmy żadnych istotnych zmian, najprościej będzie po prostu wpisać:

% echo "/usr/X11R6/bin/gnome-session" > ~/.xinitrc

Następnie wpisujemy startx, co spowoduje uruchomienie środowiska GNOME.

% echo "#!/bin/sh" > ~/.xsession
% echo "/usr/X11R6/bin/gnome-session" >> ~/.xsession
% chmod +x ~/.xsession

Jeszcze jedną metodą jest skonfigurowanie menedżera pulpitów tak, by umożliwiał wybór menedżera okien w trakcie logowania. Sekcja Więcej informacji o KDE wyjaśnia jak to zrobić w kdm - menedżerze puplitów KDE.

5.7.1.3. Wygładzane czcionki w GNOME

X11 obsługuje wygładzanie czcionek (anti-aliasing) za pomocą rozszerzenia “RENDER”. GTK+ w wersji 2.0 i późniejszych (pakiet narzędzi graficznych wykorzystywany przez GNOME) potrafi korzystać z tej funkcji. Konfigurację wygładzania czcionek opisuje Sekcja 5.5.3. Zatem, wykorzystując najnowsze oprogramowanie, możliwe jest wygładzanie czcionek w środowisku GNOME. Wystarczy przejść do menu Applications->Desktop Preferences->Font i wybrać jedną z opcji: Best shapes (najlepsze kształty), Best contrast (najlepszy kontrast) lub Subpixel smoothing (LCDs) (wygładzanie podpikselowe). Natomiast dla aplikacji GTK+ nie będących częścią środowiska GNOME, należy ustawić zmienną środowiskową GDK_USE_XFT na 1 przed uruchomieniem programu.

5.7.2.1. O KDE

KDE jest prostym w użyciu współczesnym środowiskiem graficznym, zawierającym między innymi:

• Ładnie wyglądający puplit

• Pulpit odznaczający się całkowitą przezroczystością sieci

• Zintegrowany system pomocy, udostępniający w prosty sposób informacje o korzystaniu ze środowiska KDE i jego aplikacji

• Jednakowy wygląd i zachowanie wszystkich aplikacji KDE

• Standardowe menu i paski narzędzi, skróty klawiaturowe, schematy kolorów, itp.

• Internacjonalizacja: KDE jest dostępny w ponad 40 językach

• Scentralizowaną i spójną konfigurację środowiska

• Całą masę przydanych aplikacji

KDE posiada własną przeglądarkę internetową - Konqueror, która stanowi poważną konkurencję dla innych przeglądarek z systemów UNIX®. Więcej informacji o KDE znaleźć można na stronie KDE. Natomiast informacje o jego współpracy z FreeBSD dostępne są na stronie FreeBSD-KDE team.

5.7.2.2. Instalacja KDE

Podobnie jak w przypadku GNOME czy dowolnego innego środowiska graficznego, najprostszym sposobem instalacji KDE jest skorzystanie z menu “Desktop Configuration” w procesie instalacji FreeBSD, co omawia Sekcja 2.9.13 rozdziału 2. Ponownie, również KDE można zainstalować z pakietu bądź z kolekcji portów:

By zainstalować pakiet KDE z sieci, wystarczy wpisać:

# pkg_add -r kde

pkg_add(1) automatycznie pobierze najnowszą wersję aplikacji.

By skompilować KDE ze źródeł najlepiej jest skorzystać z portu:

# cd /usr/ports/x11/kde3
# make install clean

Po instalacji KDE należy poinformować serwer X, by uruchamiał go w miejsce domyślnego menedżera okien. W tym celu należy zmodyfikować plik .xinitrc:

% echo "exec startkde" > ~/.xinitrc

Od tej pory, za każdym razem gdy uruchomimy System okien X za pomocą polecenia startx, uruchomione zostanie środowisko KDE.

Jeśli wykorzystujemy starszego menedżera okien, jak np. XDM, wymagana jest odmienna konfiguracja. Opis konfiguracji kdm znajduje się w dalszej części tego rozdziału.

5.7.3.1. Menedżer puplitów KDE

Administratorzy systemów wieloużytkownikowych mogą chcieć skorzystać z graficznego ekranu logowania. W tym celu można zastosować XDM, jak to zostało opisane wcześniej. Można również wykorzystać alternatywne rozwiązanie dostępne razem z KDE - kdm - wyglądające zdecydowanie bardziej atrakcyjnie oraz posiadające wiele dodatkowych opcji logowania. W szczególności, użytkownicy mogą w prosty sposób wybrać (poprzez menu), które środowisko graficzne uruchomić po zalogowaniu (KDE, GNOME, bądź inne).

By aktywować kdm, należy zmodyfikować wpis dla ttyv8 w pliku /etc/ttys. Wiersz ten powinien wyglądać następująco:

ttyv8 "/usr/local/bin/kdm -nodaemon" xterm on secure

5.7.4.1. O XFce

XFce jest środowiskiem graficznym wykorzystującym pakiet narzędzi GTK+, podobnie jak GNOME, lecz jest zdecydowanie lżejsze i przeznaczone dla osób poszukujących prostego i efektywnego środowiska, lecz również łatwego w obsłudze i konfiguracji. Wyglądem bardzo przypomina CDE, często dostępne w komercyjnych systemach UNIX. Niektóre z cech XFce:

• Prosty i łatwy w obsłudze pulpit

• Możliwość konfiguracji wszystkich elementów za pomocą myszki, metody przeciągnij i upuść, itp.

• Główny panel podobny do CDE z wieloma opcjami menu, apletami i programami wywołującymi

• Zintegrowane menedżery okien, plików, dźwięku, moduł zgodności GNOME i inne dodatki

• Możliwość stosowania motywów (skoro wykorzystuje GTK+)

• Szybkie, lekkie i wydajne: idealny dla starszych/wolniejszych maszyn lub z ograniczonym zasobem pamięci

Więcej informacji dostępnych jest na stronie XFce.

5.7.4.2. Instalacja XFce

W chwili pisania niniejszego tekstu dostępny jest pakiet binarny. By z niego zainstalować XFce, wystarczy wpisać:

# pkg_add -r xfce4

Oczywiście, można również skompilować go ze źródeł przy pomocy kolekcji portów:

# cd /usr/ports/x11-wm/xfce4
# make install clean

Pozostaje jeszcze poinformować serwer X by uruchamiał XFce przy kolejnych uruchomieniach X. Wystarczy wpisać:

% echo "/usr/X11R6/bin/startxfce4" > ~/.xinitrc

Przy kolejnym uruchomieniu X jako środowisko graficzne zostanie wykorzystane XFce. Podobnie jak wcześniej, tak i teraz należy stworzyć plik .xsession gdy korzystamy z XDM, co zostało umówione w części poświęconej GNOME, wpisując polecenie /usr/X11R6/bin/startxfce4. Alternatywnie, należy skonfigurować menedżera pulpitów, by pozwalał na wybór środowiska graficznego w trakcie logowania, zgodnie z opisem z sekcji poświęconej kdm.